Прытча пра таленты

(Мацьв. 25, 14-30; Лук. 19, 11-27)

Беларускі клясык пісаў: „Бог ня роўна дзеле”. Людзі, бы дрэвы ў лесе, сапраўды неаднолькавыя і абсалютнай роўнасьці ва ўсім не бывае. Аднак калі скардзімся, што камусьці дадзена больш, варта падумаць, што ў першую чаргу трэба добра скарыстаць тое, што дадзена нам...

Адабраць у беднага і даць багатаму ўспрымаецца як відавочная несправялівасьць, зь якой цяжка прымірыцца. Аднак рэакцыя прысутных на загад евангельскага гаспадара: „Вазьміце ў яго талент і дайце таму, у каго іх дзесяць” у апавяданьні Мацьвея была спакойная. У аналягічным аповедзе пра міны Евангеліст Лука згадвае аднак пра некаторы бунт, пачуцьцё крыўды. „Спадару! ён ужо мае дзесяць мінаў”, — сказалі прысутныя. Аднак пачулі яны ў адказ: „Кажу вам, што кожнаму, хто мае — дадзена будзе, а ў таго, хто ня мае, адымецца і тое, што мае”. І тады, і зараз такі падыход мог выклікаць сумненьні. Праўда, трэці слуга напэўна ня быў працавіты і прадпрымальны, але і ня быў ашуканцам. Атрыманы дар дбайна перахаваў і вярнуў гаспадару бяз страты. Праўда, ён нічога не прыдбаў, але і на гэта знойдзецца вытлумачэньне. Мы самі бачым вакол сябе людзей, якія відавочна нічога ня робяць і неяк жывуць. Сацыялізму зь яго нядбайным стаўленьнем да працы на сьвеце ўсё менш, але многім далей плацяць невядома за што: хіба што за саму прысутнасьць на працы і наша грамадзтва, на жаль, да гэтага прызвычаілася. Вось таму нялёгка пагадзіцца зь евангельскім пасланьнем, што кожны сам, на ўласную адказнасьць і ўласнымі сіламі, дбайна супрацоўнічаючы з ласкай, павінен разьвіваць дадзеныя яму здольнасьці і магчымасьці.

Таленты — якія яны не былі-б — атрымаў кожны з нас. Гэта фізычная спраўнасьць, інтэлектуальныя здольнасьці, магчымасьці прыродныя або атрыманыя ў спадчыну. Атрымаў іх ад Бога — такія або іншыя — кожны чалавек і прытым не заслужана, але „паводле яго здольнасьці”. Гаворачы пра здольнасьць Хрыстос меў на ўвазе здольнасьць да адпаведнага іх скарыстаньня. Бог выразна патрабуе карысна „пусьціць у абарот” атрыманыя ад Яго дары: кожны талент адначасова ня дадзены выпадкова і ён зьяўляецца заданьнем. Каму дадзены прыгожы голас — хай сьпявае, у каго дар аратарства — хай прамаўляе. Не зрабіць нешта добрае, маючы дзеля гэтага магчымасьці, гэта проста ня лянота, але злачынства. Чалавек павінен распараджацца сваімі здольнасьцямі гэтак, каб атрымаць прыбытак шляхам асабістага намаганьня памнажаць яго. Гэта ў ніякім выпадку не заслуга — гэта абавязак.

Да атрыманага дару можна паставіцца дваяка: або дар не прыняць, адкінуць, або да яго дарастаць, значыць, супрацоўнічаць з атрыманай ласкай гэтак, каб яна давала плён у нашым жыцьці і — цераз нас — у жыцьці нашых бліжніх. Плён павінны прынесьці ў першую чаргу боскія цноты: вера, надзея і любоў, але таксама такія дабрадзейнасьці, як цярплівасьць, стрыманасьць, лагоднасьць, паслужлівасьць, вернасьць ды іншыя станоўчыя рысы. Зразумела, для агульнага дабра мы абавязаны разьвіваць таксама нашы натуральныя таленты і здольнасьці. Такім чынам адбываецца тое, аб чым гаворыцца ў Евангельлі: „Кожнаму, хто мае, дададзена будзе”. Адначасова ня быць годным атрыманага дару раўназначнае з адмаўленьнем ад яго. У такога „адымецца і тое, што мае” .

Калі нават у штодзённым жыцьці бывае інакш, дык Евангельле вучыць наступнага: у сэнсе збаўленьня не бывае ўсеагульнай адказнасьці, калі адзін за ўсіх — усе за аднаго. Кожны мусіць здаць справаздачу са свайго жыцьця, адказаць сам асабіста за свае добрыя або дрэнныя ўчынкі. Адказнасьць будзе розная ў залежнасьці ад дадзеных чалавеку магчымасьцяў і мы ня можам мець прэтэнзіяў, што аднаму дадзена больш, другому менш, а трэцяму цалкам мала. Важны асабісты ўклад прапарцыянальны да атрыманых дароў. Ніхто ня можа тлумачыцца, што не прадпрымаў дзейнасьці, баючыся рызыкі, лічачы, што не аплачваецца, або што хопіць атрыманы дар вярнуць. І нарэшце, ува ўсім важнае асабістае намаганьне. Зь першага разу не атрымоўваецца, але нельга апускаць рук. Паводле слоў Ціхана Задонскага, „сто гадоў бязьдзейнасьці ня вартыя добра скарыстанай адной гадзіны”.