Хрыстос і жанчына

Хрыстос і жанчына

(Прытч. 31, 10-31)

„Цана жанчыны большая за пэрлы”, — сказаў Саламон, які тры тысячы гадоў таму цудоўна пісаў аб жаночай прыгажосьці і прывабнасьці, але ўмеў таксама належна ацаніць іншыя якасьці.

Адзін раз у год, 8 сакавіка, мы ахвяроўваем жанчынам кветкі і падарункі, але змаўкаюць тосты і гэты дзень хутка канчаецца, як і кожны іншы. Застаецца далёка не сьвяточная будзённасьць, а яна даволі сумная. Усё яшчэ жанчына няроўная мужчыну ня толькі ў мусульманскіх краінах, але і ў нашай хрысьціянскай Эўропе, нават у нашай краіне. Дастаткова ўважліва прыглядзецца сытуацыі ў нашых дамах або на працы, каб убачыць безьліч прыніжэньняў, растаптаных правоў і зьняважаных пачуцьцяў. Гэтай рэчаіснасьці не зьмяняюць прыгожыя, задаволеныя, жанчыны ў фільмах, рэклямах і на вокладках каляровых часопісаў. Асноўная праблема застаецца. Жанчыны ў сярэднім зарабляюць на 50-80% менш за мужчын. Узровень непісьменнасьці сярод жанчын амаль удвая вышэйшы за аналягічны ў мужчын. На пальцах адной рукі можна палічыць жанчын палітыкаў, міністраў або дэпутатаў у любой, нават вельмі цывілізаванай краіне.

Што можна сказаць на ўсё гэта? Перш за ўсё агульнае: прабачце! павінны сказаць усе мы і нават Царква. Прабачце за ўсе цяперашнія і ранейшыя крыўды і несправядлівасьці, спрычыненыя грамадзтвамі здамінаванымі мужчынамі. Палова чалавецтва павінна раскаяцца ва ўсеагульнай дыскрымінацыі другой паловы.

На жаль, такога раскаяньня ня чутна і, мабыць, ня хутка яго пачуем. Занадта ўкаранелы ў нас эгаізм, прага дамінацыі і пажадлівасьць. Нават фэмінісцкія рухі ў найлепшым выпадку могуць прывесьці да зьмены сытуацыі, але не да яе аздараўленьня.

Не зважаючы на вышэйпрацытаваныя словы Саламона, у Сьвятым Пісаньні бачна перавага мужчыны над жанчынай. Рэдкія выпадкі ўсхваленьня жанчыны і жонкі матываваныя ня проста фактам самім у сабе, але дабром мужчыны: шчасьлівы муж, які мае добрую жонку.

Царква, хаця і вярнула жанчыне ейную годнасьць, усё роўна ня здолела поўнасцю пазбыцца ўсеагульных забабонаў і прадузятага стаўленьня да жанчыны. Толькі адзін мужчына — Ісус Хрыстос умеў адкінуць мэнталітэт свайго асяродзьдзя. Насуперак тагачасным звычаям Ён прымаў жанчын у сваё атачэньне, ставіўся да іх на роўні з мужчынамі, размаўляў зь імі, лічыў здольнымі зразумець Яго, шанаваў іхныя пачуцьці, нават калі зграшылі, як Марыя Магдаліна або злоўленая на пралюбадзействе жанчына. Пад крыжам стаяла некалькі жанчын, але толькі адзін мужчына — Яан.

Хрыстос ня меў ніякай прадузятасьці да жанчын, як дарэчы і да ўсяго і ўсіх. У Еванегльлі жанчына роўная з мужчынам ува ўсіх адносінах уключна са збаўленьнем. У некаторых выпадках яна займае нават прывілеяваную пазыцыю, паколькі яна ўмее „больш любіць” за мужчыну (Лук. 7, 44). Кожная дыскрымінацыя і кожнае зьняволеньне жанчыны зьяўляюцца бяззаконьнем. Апостал Павал дакладна выказвае Хрыстовую думку, калі кажа: „Няма ўжо мужчыны ні жанчыны, бо ўсе вы адно ў Хрысьце Ісусе” (Гал. 3, 28). Таксама раньнехрысьціянская грамада была прыкладам роўнасьці, бо жанчына была ў ёй паўнапраўным членам.

Што можна зрабіць, каб слова і прыклад Хрыста сталіся закваскай, якая зьменіць цяперашнюю сытуацыю? Як яны могуць паспрыяць аднаўленьню належнай пазыцыі жанчыны і весьці яе да сапраўднай свабоды? Напэўна фэмінісцкія рухі ўтойваюць у сабе небясьпеку нівеліраваньня розьніцаў полу, але да сапраўднай роўнасьці не вядуць. Імкненьне, каб жанчына ува ўсім была падобная на мужчыну: у працы, паводзінах і вопратцы — памылковае. Ці-ж не дастаткова адрозьнівае жанчыну ейная фізіялягічная структура і заданьне прадоўжваньня жыцьця? Назіраюцца спробы зрабіць менавіта гэты аспэкт чалавечага быцьця нечым умоўным, аб чым гаворыцца з пагардай і насьмешкай. Для шмат каго мацярынства зводзіцца да фізіялягічнай функцыі кармленьня. Некаторыя фэміністкі з абурэньнем адкідаюць паняцьце жаноцкасьці, як пастку на жанчын пастаўленую мужчынамі.

Ня цяжка сабе ўявіць, што сталася-б, калі-б эмансіпацыя жанчын пайшла ў гэтым накірунку: зьявілася-б грамадзтва адчужаных людзей. Узьнікла-б грамадзтва, у якім, каб быць роўным, трэба перастаць быць сабою. Аднак зьнікненьне процілегласьці зьнішчыла-б сужыцьцё, крыніцу міжчалавечай радасьці і здольнасьць ствараньня.

Што-ж гаворыць наконт гэтага Сьвятое Пісаньне? Роўнасьць — так, але ў разнароднасьці. Сьцьвердзіўшы, што мужчына не павінен быць сам, Бог ня стварыў другога мужчыну, але жанчыну. Гэта было тое разьмежаваньне, зь якога пачаліся ўсе іншыя адметнасьці. Мужчына і жанчына! Іншы выгляд, іншыя здольнасьці і іншыя заданьні. Ня горшыя і ня лепшыя, але менавіта іншыя.

Жанчына атрымала свой надзвычайны талент: жаноцкасьць, быць жанчынай. Ажыцьцяўляючы менавіта гэтае дараваньне яна павінна паказаць сябе мужчыну як незаменнага і ўва ўсім роўнага партнёра. Жанчына павінна дамагацца ад мужчыны прызнаньня ейнай індывідуальнасьці і годнасьці, а ня толькі зьмены роляў. Гэта не азначае, што існуе безагаворачны падзел заданьняў: для мужчыны сьвятарства, палітыка, вайна, а для жанчыны кухня, дзеці, і прыбіраньне хаты. Усе гэтыя справы трэба выконваць сумесна, але па-свойму: калі трэба з дапамогай мужчынскай сілы, а ў іншым выпадку скарыстоўваючы жаночую грацыю.

Быць жанчынай — гэта надзвычайны талент! Ён супадае з думкай прадпрынятай Богам у момант стварэньня Эвы: яна, Эва, будзе маці чалавечага роду. Несьмяротная прывабнасьць жаноцкасьці натхняла мастакоў і паэтаў, якія прадстаўляюць жанчын у незьлічоных нюансах і адценьнях. Аднак узьнікае натуральнае пытаньне: а якія якасьці галоўныя?

Калі Саламон гаварыў пра „малайчыну” і што „цана жанчыны большая за пэрлы”, ня меў на ўвазе толькі зьнешнюю прыгажосьць. Прыгожых жанчын поўна ў фільмах і часопісах, але насалодзіўшыся іхнай зьнешнасьцяй мужчыны не хацелі-б іх мець за жонак і маці. Ёсьць жанчыны, якія ўмеюць поўнасьцю ахвяраваць сябе іншым, якія цярпліва выконваюць свае няўдзячныя заданьні, не спадзяючыся ўзнагароды, якія бітыя і эксплуатаваныя ня скардзяцца на свой лёс, якія пакутуюць дзеля суцяшэньня іншых, працягваюць руку бедным і хворым.

Хрыстос быў вялікім сябрам жанчын, бо хацеў вярнуць ім першабытную годнасьць і ролю, якую прызначыў ім сам Бог: бязь лішніх прыметнікаў быць проста жанчынай!